Over onmogelijke liefde en uiteindelijke erkenning

Voor Tsjaikovski was de ware liefde onbereikbaar. Om de geruchten over zijn homoseksualiteit te ontzenuwen trouwde hij uit wanhoop, een huwelijk dat na twee maanden strandde met een zenuwinzinking. Tsjaikovski was samen met zijn broer Modest omringd door gelijkgestemde mannen, allemaal met dezelfde verlangens, doodgezwegen in een cultuur waar voor homoseksualiteit geen plaats was maar die bloeide binnen de aristocratische kringen waarin zij verkeerden.
Het zou zijn dood worden. Hij koos voor zelfmoord door arsenicum toen er een aanklacht tegen hem in voorbereiding was wegens het verleiden van een jonge edelman. Zijn intiemste relatie was een platonische. Zonder dat zij elkaar ooit ontmoetten, ondersteunde de weduwe Nadia von Meck hem financieel dertien jaar lang. Hun wederzijds respect en liefde deelden zij in meer dan twaalfhonderd brieven waarin zij elkaar schreven over het weer, de dagelijkse huishoudelijke beslommeringen tot en met de artistieke worstelingen van Tsjaikovski in zijn composities. En natuurlijk de verhalen over zijn escapades die hij tijdens zijn talrijke reizen beleefde.

Vanuit wanhoop ontstaan de mooiste werken
Hij was de wanhoop nabij toen zij het contact verbrak. Niet om het geld, maar om de zielsverbondenheid die hij met haar had. Dat zij zelf te ziek en te moe was om nog te kunnen schrijven en haar energie nodig had voor de verzorging van een van haar doodzieke zoons heeft hij nooit geweten. De onmogelijke liefde voor zijn neef Bob Davidov bepaalde de tweede helft van zijn leven. Desondanks componeerde hij de mooiste werken, van balletten tot symfonieën, deels geïnspireerd door Westerse componisten als Mozart wiens Requiem gespeeld werd tijdens zijn uitvaart die door zo’n achtduizend mensen werd gevolgd. Hypocrisie in optima forma.

Erkenning
Ondanks het feit dat veel homo’s nog steeds niet het leven kunnen leven dat zij willen, is in Rusland sinds het begin van deze eeuw Tsjaikovski’s homoseksualiteit erkend. Omdat documenten niet langer worden gecensureerd en hij ruim honderd jaar na zijn dood eindelijk de man mag zijn die hij was: een groot componist wiens muziek nog steeds raakt. Zijn muziek ‘sprak direct tot haar ziel’ aldus Nadia von Meck. Wie kon het beter weten dan zijn dierbaarste vriendin? Mozart stierf door ziekte, Tsjaikovski had nog vele meesterwerken kunnen schrijven als hij zich niet gedwongen had gevoeld zelfmoord te plegen om zijn geaardheid. Om alsnog verdrietig van te worden.